Wat de vuilniswagen opveegt, wat mensen vertrappen en waar een brommer overheen rijdt, dat gebruikt Berthie Postma voor haar ‘schilderijen’. Het kruis in een werk over Pasen is gemaakt van het takje van een wijnrank; de mantel van Maria er zitten zelfs ‘plooitjes’ in- komt van de bloem van een viooltje.
Als Berthie Postma over haar schilderijen van natuurlijk materiaal praat, vallen de woorden hobby en creativiteit niet. Wel heeft ze het over doorgeven, emotie, verwerken en uitdrukken. Dat geeft enigszins aan hoe haar werk ontstaat. En dát heeft op zíjn beurt weer te maken met het materiaal dat ze kiest en dat ze als symbool van de mens ziet: ,,Ik mag gebruiken wat schijnbaar waardeloos is en waar niemand aandacht voor heeft. Met mensen wordt soms ook niet meer met warmte en respect omgegaan, terwijl elk mens er toch echt mag zijn”.
Natuurmens
Ze werd geboren aan de grote rivieren en woonde op het water. Haar vader was visser. Zalm en paling behoorden bijna tot het dagelijks voedsel. Het vinden van een vogelnestje was een feest: ,,Ik ben altijd een natuurmens geweest”.
Toen ze vier jaar was, werd haar moeder ernstig ziek. Zeven jaar lang verzorgden haar vader, broer en zij zelf haar. Toen overleed haar moeder.
Berthie groeide op en ging de verpleging in. (,,Daar leer je je in te leven in de stemmingen, het verdriet en de pijn van anderen”.) Ze trouwde met het hoofd van een basisschool, die later godsdienstleraar in Vroomshoop werd, en kreeg twee dochters. Op een gegeven moment liep ze vast. ,,Ik had het goed, maar ik was helemaal leeg. Ik zat voor een groot, zwart gat”.
Totdat een boek over het leven van de schrijfster Wilma Vermaat zo veel herkenning bij haar opriep dat het haar verwonderde. De verwoording van leed en verdriet, maar ook van blijdschap en dankbaarheid in Wilma”s autobiografie raakte een snaar. Kernwoorden als licht en schaduw, dood en opstanding zag ze terug in haar eigen leven. ,,Toen ontstonden de ontwerpen waarmee ik die gevoelens probeer uit te drukken”.
Kroon
De thema”s die je in de schilderijen van Berthie Postma terugvindt, onderstrepen haar verhaal: avondmaal, heelheid, vervuld zijn, groei en het kruis zijn rode draden.
De redactie van de Elisabethbode beeldde in 1993 op de omslag van het paasnummer een tweeluik van de hand van Berthie af. Op de achterkant stond haar weergave van stille zaterdag: het gesloten graf; op de voorkant de paasmorgen met het geopende graf: ,,Zelfs de richting van elk stokje heeft betekenis, elk blaadje kent z”n eigen symboliek. Dit kruis is gemaakt van een takje van onze wijnrank, er zit leven in – heel anders dan het kruis bij stille zaterdag, zie je.
De boog om Golgotha heen is van zand gemaakt. Zand heeft altijd bij een groep gehoord of aan een steen gezeten, maar door schuring is het losgeraakt van zijn oerbestaan, zon en zout water louteren het. Toch wordt zelfs de kleinste korrel gekend. Samen vormt deze boog van zand de mensheid. Het graf is nu open, en dat niet alleen – het licht straalt naar buiten. Daar waar heelheid of verbondenheid zijn, verbergt zich echter ook de slang”. Mevrouw Postma wijst op de blaadjes onder de grote steen voor het graf. Samen vormen ze een slang. ,,Maar óp die slang staat de steen”.
Voor het geopende graf zie je Maria. Haar handen zijn gemaakt van piepkleine lavendelzaadjes, het blaadje van een hortensia vormt haar hoofddoek en de krul van een openspringende kattenstaart de hoofdband: ,,Het is een onbeduidend klein ding in de natuur, maar hier mag het de kroon vormen”.
Ansichtkaarten
Een ontwerp van een ”vuilnisbelt” (afval van een uitgebloeide eik) met daarop vier ”vlammetjes” (blaadjes van een akelei) symboliseert de in alles tekortschietende mens, in wie de Heilige Geest toch kan werken. Zo kan er ondanks alles nieuw leven ontstaan, een korenaar.
Veel mensen voelen zich door het werk van Berthie Postma aangesproken. Daarom houdt ze geregeld exposities. Sommige schilderijen zijn te koop, enkele zijn in opgenomen in een ansichtkaartenserie of, ter illustratie, in een dichtbundel. Er is ook veel vraag naar borduurpatronen van de ontwerpen, maar of die er komen, is nog niet bekend.
Respect
Vele uren per week dwaalt Berthie Postma zoekend en kijkend met haar hond langs de wegen van Vroomshoop, het hoofd gebogen. ,,Berthie is weer aan het dubbeltjes zoeken”, zeggen de dorpsbewoners als ze haar zien gaan. Daar kan ze wel om lachen. ,,Als ik iets moois vind, ben ik zo blij als een kind”. Ze trekt een wit papiertje op haar bureau naar zich toe. Er ligt een klein stukje tomatenvel op te drogen. ,,Ik heb een tomaat geschild. Daar kwam zo”n prachtig rood vlammetje vanaf”.
,,Je krijgt respect voor kleine dingen. Ik mag alles gebruiken zoals de Schepper het geeft, zonder het te verknippen, te vervormen of te verkleuren. Hier heb ik wier uit Frankrijk, je zou zeggen dat het verderf, de verwording erin zit, maar samen met andere vertrapte of verworpen dingen uit de natuur mag het hier weer een teken zijn van heelheid en harmonie van de schepping”.